در سال‌های اخیر مسئله تأمین مالی پروژه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی دانش‌بنیان به یکی از چالش‌های اصلی توسعه کسب و کار در زیست‌بوم نوآوری کشور تبدیل شده و از نگاه صاحبین کسب و کارهای دانش‌بنیان، دسترسی به منابع مالی یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش رو برای توسعه فعالیت‌ها به شمار می‌آید. یکی از ویژگی‌های اصلی تأمین مالی در زیست‌بوم دانش‌بنیان، تمرکز بالای شرکت‌های فعال در این حوزه برای تامین مالی از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری فعال به عنوان بازوهای تامین مالی زیست‌بوم و نقش پررنگ نقدینگی این صندوق‌ها در رشد تولید شرکت‌ها و تحقق اهداف توسعه‌ای اقتصاد دانش‌بنیان است. در طی چند سال گذشته عدم رشد منابع این صندوق‌ها متناسب با تورم حاکم بر اقتصاد کشور و همچنین متناسب با توسعه کمی فعالان زیست بوم، مشکلاتی را برای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان به ویژه تامین مالی توسعه‌ای در این شرکت‌ها ایجاد نموده است. مشکلات به وجود آمده در تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان تنها به قیود حاکم بر منابع صندوق‌های مذکور محدود نبوده و سیاست‌های پولی و بانکی دنبال شده در سال‌های اخیر برای مدیریت رشد نقدینگی نیز در تشدید مسائل به وجود آمده، موثر بوده‌اند. به بیان دیگر، در کنار محدودیت منابع، تمرکز بر عدم رشد نقدینگی در کشور و محدودیت ایجاد شده در تراز بانک‌ها، ارائه تسهیلات توسعه‌ای را با مشکلات زیادی روبرو نموده است.

از سوی دیگر، توسعه کمی و کیفی فعالان زیست‌بوم نوآوری در کشور، سبد متنوعی از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، با ابعاد مختلف و نیازهای متنوع را ایجاد نموده است که پرداختن به مشکلات و نیازهای آن‌ها از روش سنتی ارائه تسهیلات و  نگاه محوری به روش‌های سنتی موجود، به شکل بهینه قابل پیگیری نمی‌باشد. بدون شک، عبور از مسائل به وجود آمده در تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و تلاش برای رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده در برنامه هفتم توسعه، نیازمند نگاه نگو و استفاده از ابزارهای متنوع و نوین برای حل مشکلات مالی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌باشد.

یکی از مسائل مهم موجود در زیست‌بوم دانش‌بنیان صنعت نفت، تامین مالی کلان ( بیش از 200 میلیارد تومان) برای شرکت‌های دانش بنیان فعال در این صنعت معظم است. برای تامین مالی کلان این دسته از شرکت‌ها که بخش قابل توجه‌ای از اقتصاد دانش بنیان کشور و همچنین صادرات محصولات دانش‌بنیان وابسته به تولید و طرح‎های توسعه‌ای ایشان می­‌باشد، به دلیل محدودیت در منابع هیچ راه کار حمایتی در نظر گرفته نشده است. از سوی دیگر، با توجه به توان مالی مناسب شرکت‌های متقاضی تامین مالی کلان، استفاده این دسته از شرکت‌ها از تسهیلات ترجیحی با حجم بالا، از نگاه توزیع هدفمند منابع ارزان قیمت راه حل بهینه نبوده و لازم است حل مسئله تامین مالی ایشان، از روش های غیرترجیحی دنبال گردد.

با توجه به مسائل حاکم بر محدودیت منابع شبکه بانکی و همچنین سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی در مدیریت رشد نقدینگی، تنها راه حل موجود برای تامین مالی کلان شرکت‌های دانش‌بنیان فناور، استفاده از روش تامین مالی جمعی در بستر بازار سرمایه و شبکه بانکی است.

• مبتنی بر بازار سرمایه: اوراق صکوک، سلف موازی، مرابحه، …
• مبتنی بر موسسات بانکی: اوراق گواهی سپرده سرمایه‌گذاری خاص بانکی

استفاده از این راه حل که می‌توان آن را در تطابق کامل با شعار سال که تحت عنوان “رشد تولید با مشارکت مردم” نام‌گذاری شده است دانست، به دلیل تجمیع منابع موجود و هدایت آن به سمت پروژه‌های مولد، فاقد نگرانی‌های مرتبط با رشد نقدینگی و انضباط پولی بوده و از منظر کلان اقتصادی کشور قابل پیگیری است.

یکی از راهکارهای موثر در کاهش مشکلات تأمین مالی پروژه‌های حوزه انرژی بدون ایجاد آثار تورمی خلق نقدینگی، بهره بردن از نقدینگی موجود در جامعه است که انتشار اوراق گواهی سپرده خاص یکی از روش‌های آن می‌باشد. در این روش شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند بدون نیاز به ایجاد میانگین منابع مالی مورد نیاز به منظور توسعه و راه اندازی طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی خود را (که دارای توجیه از ابعاد فنی، مالی و اقتصادی می باشد) تامین نمایند.

مزایای اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری خاص

• امکان دسترسی به منابع تجمیعی بیشتر
• افزایش قدرت سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی (تولیدی، خدماتی)
• دسترسی به منابع مالی مورد نیاز پروژه بدون نیاز به ایجاد میانگین حساب نزد بانک
• امکان تامین مالی مبالغ کلان و مدت‌دار جهت توسعه و بهره‌برداری از طرح‌ها و پروژه‌ها
• رفع موانع و چالش‌های تامین مالی برای فعالین اقتصادی
• امکان مشارکت در پروژه با موسسات عامل در قالب عقود اسلامی

براساس ابزار مالی طراحی شده، صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت با ارائه ابزار نوین تامین مالی کلان و عقد تفاهم‌نامه با بانک‌های کشور، نسبت به تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای تا سقف 5،000 میلیارد ریال اقدام می‌نماید. مخاطبین این ابزار را شرکت‌های رشدیافته فعال در صنعت نفت با درآمد عملیاتی حداقل 1،000 میلیارد ریال که امکان بازپرداخت اقساط اوراق برای آن‌ها فراهم باشد تشکیل می‌دهند. شرکت‌های متقاضی استفاده از این خدمت می‌توانند با تعامل با صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت درخواست خود برای استفاده از این ابزار مالی را ارائه نمایند.‌